Early Y2023 I was browsing Google Maps, that's when I stumbled upon a place marked "Sangolli Rayanna Rock Garden." I took the literal meaning.. garden of rock formations. Then I learned it was a memorial to the XIX Century freedom fighter Rayanna of Sangolli village. It was nice to see a warrior of Kannada land being honored in a grand manner. For those are unaware of Rayanna- he was a close aide of Rani Chennamma of Kittur kingdom. Chennamma and Rayanna are known for their valor, they were powerful leaders who sacrificed their lives protecting the freedom of Kittur kingdom.
Aug 14, 2024. It had been a long time since we had travelled out of time together. A plan to visit to Sangolli formed. After good rains the countryside be interesting with ponds, streams & green fields. The plan was to visit Gangambike Aikyasthala and Rayanna Garden on Independence Day. People of Dharwad and Belgaum districts have high regard for Chennamma and Rayanna, they are synonymous to bravery.
Aug 15, 2024. We woke up early as usual, completed the morning duties, prepared & packed avalakki and left home around 8-30. By 9-15 we reached Gangambike memorial. Gangambike was Jagatjyoti Basaveshwara's wife. The place we were visiting is her Aikyasthala, the place she left this world and merged into Shiva's feet. We spent about 30 minutes there, then went back to AH47 (formerly National Highway No. 4), found a silent spot on the service road, had breakfast and headed towards Sangolli. We reached Rayanna Garden by 10-45, the vehicle parking place was throning with two-wheelers, four-wheeler and people. No surprises at that- Aug 15th is Rayanna's birth anniversary.
Entry ticket is ₹100 per person which I felt is reasonable. This reminded us of our visit to Utsav Garden near Shiggaon where ticket costed ₹200 per person. Utsav Garden honors artists and showcases rural scenes. The time we spent there was well worth.
As we pass through the doorway, there's a temple on the left hand side. This is the first exhibit of this garden - Rayanna's grandfather Rogappa at a village temple. Every major exhibit is tagged with captions in Kannada and English. Below is the transcript of the captions. I've taken the liberty to share captions of almost all exhibits & paintings so that blog readers get the story here.
ಶ್ರೀ ಮಲ್ಲೇಶ್ವರ ಪೂಜೆ
ರೋಗಪ್ಪ ಮತ್ತು ಅವರ ಕುಟುಂಬದವರು ಶ್ರೀ ಮಲ್ಲೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿರುವುದು
Worshipping God Malleshwar
Rogappa and his family are seen here worshipping God Malleswara in a temple at Sangolli.
This is the inner gateway, another impressive creation of an ancient building. This pair of horses is very popular for photo shoots. I saw so many people pose next to the horse for a portrait. Some even sit their kids on the horse back for pictures which is not permitted. The park management had posted staff to watch out for over-enthusiasm. Our people still need to be managed, still a long way to attain maturity in terms of general etiquette.
The story of Rayanna rolls on with a scene of Kittur king honoring Rogappa with a title. I'll let the pictures & captions do the story telling.
ಸಾವಿರ ಒಂಟೆಯ ಸರದಾರ
ಕ್ರಿ.ಶ. 1778 ರಲ್ಲಿ ಗೋಕಾಕ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕಾಗಿ ನಡೆದ "ಚಿಣಗಿ ಕೊಳವಾಡ" ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸಂಗೊಳ್ಳಿ ರಾಯಣ್ಣನ ಅಜ್ಜ ರೋಗಪ್ಪ ತೋರಿದ ಶೌರ್ಯ ಸಾಹಸ ಮೆಚ್ಚಿ ಕಿತ್ತೂರ ಸಂಸ್ಥಾನದ ವೀರಪ್ಪ ದೇಸಾಯಿ ಅವರು "ಸಾವಿರ ಒಂಟೆಯ ಸರದಾರ" ಎಂಬ ಬಿರುದನ್ನು ಮತ್ತು ರಕ್ತಮಾನ್ಯ ಭೂಮಿ ಬಹುಮಾನವಾಗಿ ಕೊಡುತ್ತಿರುವುದು.
The Knight of a thousand camels
Veerappa Desai of the Kitturu kingdom gave the title of "Savira Onteya Sardar" (The Knight of a thousand camels) and 'Raktamanya' (blood-valued) land as a reward for the valour shown by Sangolli Rayanna's grandfather Rogappa in the battle of 'Chinagi Kolwadal' in 1778 C.E to conquer the Gokak region.
ರೋಗಣ್ಣವರ ಮನೆ
ಕಿತ್ತೂರು ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ವೀರತನಕ್ಕೆ ಹೆಸರಾದ ಸಂಗೊಳ್ಳಿಯ ರೋಗಣ್ಣವರ ಮನೆ ಜನಸೇವೆಯ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿತ್ತು. ರೋಗಪ್ಪ ನಾಟಿ ವೈದ್ಯನಾಗಿ, ಶೇತಸನದಿಯಾಗಿ, ಕೃಷಿಕನಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವುದು.
Roganna's House
The house of Sangolli Roganna, known for his valor in the Kitturu kingdom, was the centre of public service. Roganna was a traditional healer, a soldier ('Shethsanadi') and a farmer.
ರಾಯು ಎಂದು ನಾಮಕರಣ
ಭರಮಪ್ಪ ಮತ್ತು ಕೆಂಚಮ್ಮ ದಂಪತಿಗಳಿಗೆ ಜನಿಸಿದ ಗಂಡುಮಗುವಿಗೆ "ರಾಯಣ್ಣ" ಎಂದು ನಾಮಕರಣ ಮಾಡಿ ತೊಟ್ಟಿಲಿಗೆ ಹಾಕುತ್ತಿರುವ ದೃಶ್ಯ.
Naming ceremony for Rayanna
In this scene, the baby boy born to Bharamappa and Kenchamma is being named Rayanna in a cradle ceremony.
ಬಾಲಕ ರಾಯಣ್ಣನ ಆಟ-ಪಾಠ
ಗೆಳೆಯರೊಂದಿಗೆ ಮಲಪ್ರಭಾ ನದಿಯಲ್ಲಿ ಈಜು, ಗರಡಿಮನೆಯಲ್ಲಿ ಕುಸ್ತಿ, ಗುಂಡು ಎತ್ತುವುದು, ಕತ್ತಿವರಸೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುವ ಬಾಲಕ ರಾಯಣ್ಣನ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು.
Boy Rayanna playing with friends
Showcased here are the activities of the boy Rayanna, who lifts weights, wrestles at the traditional Indian gym (Garadi mane), swims in the Malaprabha river, and practices sword fighting with his friends.
ಹುಲಿಯೊಂದಿಗೆ ಹೋರಾಡುತ್ತಿರುವ ಭರಮಪ್ಪ
ಕಿತ್ತೂರು ದೊರೆ ಮಲ್ಲಸರ್ಜ ದೇಸಾಯಿ ಅವರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಕಿತ್ತೂರ ನಾಡಿಗೆ ಕಂಟಕಪ್ರಾಯವಾಗಿದ್ದ ಹುಲಿಯೊಂದಿಗೆ ಹೋರಾಡುತ್ತಿರುವ ಸಂಗೊಳ್ಳಿ ರಾಯಣ್ಣನ ತಂದೆ ಭರಮಪ್ಪ.
Bharamappa's Combat with A Tiger
Shown here is Sangolli Rayanna's father Bharamappa, engaged in combat with a tige that posed a threat to the region during th reign of King Mallasarja Desai of Kitturu.
ಭರಮಪ್ಪನಿಗೆ ದೊರೆಯಿಂದ ಗೌರವ
ಹುಲಿಯೊಂದಿಗೆ ಕಾದಾಡಿ ಅದನ್ನು ಹೊಡೆದು ಹೊತ್ತು ತಂದ ಭರಮಪ್ಪನ ಸಾಹಸ ಮೆಚ್ಚಿದ ದೊರೆ ಮಲ್ಲಸರ್ಜ ರಕ್ತಮಾನ್ಯ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಬಹುಮಾನವಾಗಿ ಕೊಡುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸುತ್ತಿರುವ ದೃಶ್ಯ.
Bharamappa is honoured by the King
This scene shows the king Mallasarja rewarding Bharamappa with land (blood-valued, or 'Rakta Manya' land) after being impressed by his feat of fighting, killing and bringing the body of a tiger.
ಸಂಗೊಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಭರಮ ಮೆರವಣಿಗೆ
ಮಲ್ಲಸರ್ಜ ದೊರೆಯಿಂದ ಸುಮಾನ ಪಡೆದು ಬರುತ್ತಿರುವ ಭರಮಪ್ಪನ ಸಂಗೊಳ್ಳಿ ಜನರು ಅದ್ದೂರಿಯಿಂದ ಸ್ವಾಗತಿಸಿ ಮುತ್ತಿರುವುದು.
Brmappa's parade at Sangolli
Here see the people of Sangolli celebrating and welcoming Bharamappa on arrival after receiving a reward from King Malasarja.
ಪೈಲ್ವಾನ್ ರಾಯಣ್ಣನಿಗೆ ಖಡ್ಗ ನೀಡಿ ಗೌರವ
ಕುಸ್ತಿ ಸ್ಪರ್ಧೆಯಲ್ಲಿ ರಾಯಣ್ಣ ಗೆದ್ದಿರುವ ವಿಷಯ ತಿಳಿದು. ಸಂಗೊಳ್ಳಿ ವಾಡೆಯಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದ ಮಲ್ಲಸರ್ಜ ದೊರೆಯ ಪಟ್ಟದ ರಾಣಿ ಚೆನ್ನಮ್ಮ, ರಾಯಣ್ಣನನ್ನು ಕರೆದು, ಅವನ ಕೈಗೆ ಖಡ್ಗ ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸುತ್ತಿರುವುದು.
Wrestler (Pailwan) Rayanna is being honoured with a sword.
Knowing about Rayanna's victory in the wrestling competition, Rani Channamma, the queen of King Mallasarja, who resided in a mansion ('wade') at Sangolli, is seen honouring Rayanna by presenting him a sword.
ಆಂಗ್ಲರ ದತ್ತಕ ವಿರೋಧಿ ನೀತಿಗೆ ರಾಣಿ ಚನ್ನಮ್ಮಾಜಿಯ ವಿರೋಗ
ಕಿತ್ತೂರ ದೇಸಾಯಿ ಶಿವಲಿಂಗರುದ್ರ ಸರ್ಜರ ಅನಾರೋಗ್ಯದಿಂದಾಗಿ ಮಾಸ್ತಮರಡಿಯ ಬಾಳಗೌಡರ ಮಗ ಶಿವಲಿಂಗಪ್ಪನಿಗೆ "ಮಲ್ಲಸರ್ಜ” ಎಂದು ನಾಮಕರಣ ಮಾಡಿ ದತ್ತಕ ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು. ಧಾರವಾಡ ಜಿಲ್ಲಾಧಿಕಾರಿ ಥ್ಯಾಕರೆ ಈ ದತ್ತಕವನ್ನು ಮಾನ್ಯ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ. ಆಗ ಕಿತ್ತೂರ ರಾಣಿ ಚನ್ನಮ್ಮ, ಸರದಾರ ಗುರುಸಿದ್ದಪ್ಪ ನವರು ಆಂಗ್ಲರ ದತ್ತಕ ನೀತಿಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು. ಆಗಿನ ಸಂಗೊಳ್ಳಿ ರಾಯಣ್ಣನ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ.
Rani Channamma's opposition to the 'Doctrine of Lapse' policy of the British
Due to his illness, Kitturu Desai Shivalingarudra Sarja adopted Sivalingappa, the son of Balagowda of Mastamaradi, and named him Mallasarja. Sir John Thackeray, the Collector of Dharwad, did not validate this adoption. The Kitturu queen Channamma and Sardar Gurusiddappa opposed the Doctrine of Lapse' policy of the British. We see here Sangolli Rayanna's furious expression vis-a-vis the policy.
Here's a model bullock cart meant for royal ladies' travel.
ರಾಣಿಯರನು ಕರೆದು ಕೊಂಡು ಹೋಗುವ ಜಟಕಾ ಬಂಡಿಇರುತ್ತದೆ. ಆಗಿನಕಾಲದ ಮಾಡಲ್ ಇರುತ್ತದೆ.
ಮೊದಲ ಆಂಗ್ಲೋ-ಕಿತ್ತೂರ ಯುದ್ಧ
ಕಿತ್ತೂರು ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಜರುಗಿದ ದತ್ತಕ ಪ್ರಕರಣ ಕಾನೂನು ಬಾಹೀರ ಎಂದು ಜಿಲ್ಲಾಧಿಕಾರಿ ಥ್ಯಾಕರೆ 1824 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 23 ರಂದು ಮುಂಜಾನೆ ಕಿತ್ತೂರ ಖಜಾನೆಗೆ ಬೀಗ ಹಾಕಿಸಿ ಸೈನ್ಯದ ಕಾವಲು ಇಟ್ಟನು. ಈ ಘಟನೆಯಿಂದ ಕೆರಳಿದ ಕಿತ್ತೂರು ಜನ ಕೋಟೆಯ ಬಾಗಿಲು ಹಾಕಿದರು.
ಫ್ಯಾಕರೆ ಕೋಟೆಯ ಬಾಗಿಲು ತೆಗೆಯಲು 24 ನಿಮಿಷಗಳ ಗಡವು ನೀಡಿದನು. ಕೋಟೆಯ ಬಾಗಿಲು ತೆಗೆಯುತ್ತಿದ್ದಂತೆಯೆ ಯುದ್ಧ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಈ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಅಮಟೂರು ಬಾಳಪ್ಪ ಎಂಬ ವೀರನಿಂದ ಥ್ಯಾಕರೆಯ ಕೊಲೆ ಆಯಿತು. ಕ್ಯಾಪ್ಟನ್ ಬ್ಲಾಕ್, ಲೆಫ್ಟಿನಂಟ್ ಡಯಟ್ ಮತ್ತು ಸಿವೆಲ್ ಎಂಬ ಅಧಿಕಾರಿ ಹಾಗೂ 80 ಜನ ಆಂಗ್ಲ ಸೈನಿಕರು ಅಸುನೀಗಿದರು. ಕಿತ್ತೂರಿನ ಮುಖಂಡರಾದ ಮಲ್ಲಪ್ಪ ಕುನ್ನೂರ, ವೀರಪ್ಪ ಕುನ್ನೂರ ಮತ್ತು ಸರದಾರ ಮಲ್ಲಪ್ಪ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟರು.
First Anglo-Kittur War
On October 23, 1824, early in the morning, District Collector Thackeray locked up the Kitturu Treasury and stationed an army guard there as he considered that the adoption case in Kitturu State as unlawful. The people of Kitturu shut the fort's door as an outrage against his
order. Thackeray set a 24-minute ultimatum for the fort's door to open. The combat started as soon
as the fort's gates were opened.
Amaturu Balappa, a lieutenant of Channamma, killed Thackeray in this combat. In total, eighty English men were killed, along with Captain Block, Lieutenant Diet, and an officer by the name of Sewell. The chiefs of Kitturu Mallappa Kunnura, Veerappa Kunnura, and Sardar Mallappa died in action.
ಕಿತ್ತೂರು ವಿಜಯೋತ್ಸವ
"ಸೂರ್ಯ ಮುಳಗದ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ" ಎಂದು ಹೆಸರಾಗಿದ್ದ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ಕನ್ನಡ ನೆಲದಲ್ಲಿ, ರಾಣಿ ಚನ್ನಮ್ಮಳ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸೋತು ಶರಣಾಗತವಾಯಿತು. ಈ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಗೆಲುವನ್ನು ಕಿತ್ತೂರು ಪ್ರಜೆಗಳು ಸಂಭ್ರಮದಿಂದ ಆಚರಿಸುತ್ತಿರುವುದು. ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ರಾಣಿ ಚನ್ನಮ್ಮ, ಸರದಾರರು, ಸಂಗೊಳ್ಳಿ ರಾಯಣ್ಣ ಇದ್ದಾರೆ.
Triumphant Kitturu
The British Empire, which was known as the 'Empire of where the sun never sets', surrendered after losing a war in Kannada land under the leadership of Rani Channamma. Kitturu citizens are shown rejoicing over this momentous win. Sangolli Rayanna, Sardars, and Rani Channamma are seen in the procession.
ಎರಡನೇಯ ಆಂಗ್ಲೋ-ಕಿತ್ತೂರು ಯುದ್ಧ
ಧಾರವಾಡ ಜಿಲ್ಲಾಧಿಕಾರಿ ಥ್ಯಾಕರೆಯ ಕೊಲೆಯಿಂದ ಕಂಗಾಲಾದ ಡೆಕ್ಕನ್ ಪ್ರಾಂತದ ಕಮೀಷನರ್ ಚಾಪ್ಲಿನ್ ಕಿತ್ತೂರು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಹೊಂಚು ಹಾಕಿದನು. ಪುಣೆ, ಬೆಳಗಾವಿ, ಬಳ್ಳಾರಿ, ಸೊಲ್ಲಾಪುರ, ಮೈಸೂರು ಮತ್ತು ವೆಂಗುರ್ಲಾ ಭಾಗಗಳಿಂದ ಸೈನ್ಯ ಕರೆಯಿಸಿಕೊಂಡನು. ಕಿತ್ತೂರು ಸಂಸ್ಥಾನದ ಕಡೆಯಿಂದ ಸಂಧಾನದ ಪ್ರಯತ್ನ ನಡೆದಿತ್ತು. ಬಂಧನದಲ್ಲಿದ್ದ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ, ಸೈನ್ಯದ ಬಿಡುಗಡೆ ಇಲ್ಲದೆ ಮಾತುಕತೆ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಚಾಪ್ಲಿನ್ ಕರಾರು ಹಾಕಿದನು. ಅವನ ಮಾತು ನಂಬಿ ರಾಣಿ ಚನ್ನಮ್ಮ ಬಂಧಿತರ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರು.
ಆಂಗ್ಲೋ-ಕಿತ್ತೂರ ಸಂಧಾನ ಫಲಪ್ರದವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಮಾತಿಗೆ ತಪ್ಪಿದ ಚಾಪ್ಲಿನ್ 1824 ಡಿಸೆಂಬರ್ 3 ರಂದು ಯುದ್ಧ ಸಾರಿದನು. ಸಿದ್ಧತೆ ಇಲ್ಲದ್ದರಿಂದ ಕಿತ್ತೂರು ಸೋಲಬೇಕಾಯಿತು.
Second Anglo-Kitturu War
The Commissioner of the Deccan Province, Chaplin, plotted to seize Kitturu after the death of Thackeray, the late District Collector of Dharwad. Chaplin summoned troops from Pune, Belgavi, Ballari, Solapur, Mysoru, and Vengurla. The Kitturu state made an attempt for negotiations. Chaplin promised that peace talks would be possible only if Rani Channamma released the detained officers and troops. Trusting his words, Rani Channamma released the captives.
The Anglo-Kitturu negotiations were fruitless. Chaplin broke his word and declared war on December 3, 1824. Kitturu naturally lost due to a lack of preparedness.
ರಾಣಿ ಚನ್ನಮ್ಮ ಬಂಧನ
ದ್ವಿತೀಯ ಆಂಗ್ಲೋ-ಕಿತ್ತೂರ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಕಿತ್ತೂರು ಸಂಸ್ಥಾನದ ಪತನದ ಮುನ್ಸೂಚನೆ ಅರಿತ ಸೇನಾಪತಿ ಗುರುಸಿದ್ದಪ್ಪ, ರಾಣಿ ಚನ್ನಮ್ಮ, ವೀರಮ್ಮಾ ಮತ್ತು ಜಾನಕಿ ಅವರನ್ನು ಗುಪ್ತ ಮಾರ್ಗದ ಮೂಲಕ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದನು. ವಿಷಯ ತಿಳಿದ ಕಮೀಷನರ್ ಚಾಪ್ಲಿನ್ ಅವರನ್ನು ಬಂಧಿಸುತ್ತಿರುವುದು.
Rani Channamma's Arrest
During the Second Anglo-Kitturu War, General Gurusiddappa predicting the fall of the Kitturu kingdom was leading Rani Channamma, Veeramma, and Janaki along a secret path when they were arrested by Commissioner Chaplin, who had learned about the escape.
ಭರಮಪ್ಪನ ಬಲಿದಾನ
ಡೆಕ್ಕನ್ ಕಮೀಷನರ್ ಚಾಪ್ಲಿನ್ ಕಿತ್ತೂರು ಸಂಸ್ಥಾನ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಕಿತ್ತೂರ ನಂದಿ ಧ್ವಜ ಇಳಿಸಿ, ತಮ್ಮ ಯುನಿಯನ್ ಜಾಕ್ ಬಾವುಟ ಹಾರಿಸಲು ಸೂಚಿಸಿದನು. ನಂದಿ ಧ್ವಜ ಸಂರಕ್ಷಣೆಗೆ ನಿಂತಿದ್ದ ರಾಯಣ್ಣನ ತಂದೆ ಭರಮಪ್ಪ ವಿರೋಧಿಸಿದನು. ಆಗ ಆತನ ಎದೆಗೆ ಗುಂಡು ಹಾರಿಸಿ ನಂದಿ ಧ್ವಜವನ್ನು ಭರಮಪ್ಪನ ಮೇಲೆ ಎಸೆದರು. ಸುದ್ದಿ ತಿಳಿದ ಸಂಗೊಳ್ಳಿ ರಾಯಣ್ಣ ಓಡಿ ಬರುವನು. ಬ್ರಿಟೀಷರು ರಾಯಣ್ಣನನ್ನು ಬಂಧಿಸುವರು.
Bharamappa, the martyr
After besieging Kitturu, the Deccan Commissioner Chaplin ordered lowering of the Nandi flag (the flag of Kitturu) and to fly the Union Jack flag there. This was resisted by Rayanna's father, Bharamappa, who was in charge of protecting the Nandi flag. As a result, he was shot in the chest and the Nandi flag was thrown at him. Hearing the news Rayanna rushed over. Rayanna was taken into custody by the British.
Very informative, n nice work♥️👍
ReplyDeleteThank you. ಇಷ್ಟು ಚೆನ್ನಾಗಿರುವ ಸ್ಮಾರಕ ಇರುವುದೇ ಗೊತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಒಮ್ಮೆ ಭೇಟಿಕೊಡಬೇಕೆನಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಇನ್ನೂ ಪ್ರಚಾರ ಬೇಕು.
ReplyDelete