ಜಗಜ್ಯೋತಿ ಬಸವೇಶ್ವರ

ಶ್ರೀ ಜಗಜ್ಯೋತಿ ಬಸವೇಶ್ವರ ಎಂದೊಡನೆ, ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಇನ್ನೊಂದು ಹೆಸರು ಎಂದೆನಿಸುತ್ತದೆ. 12ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿಯೇ ಜಾತಿ-ಸಮಾಜದ ಕುರಿತು ಉನ್ನತ ವಿಚಾರ ಧಾರೆಗಳನ್ನು ಮಂಡಿಸಿದ ಮಹಾನುಭಾವ ಈ ಬಸವ. ಕೀಳು ಜಾತಿಯ ಜನರಿಗೆ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶವಿಲ್ಲ ಎಂದಿದ್ದಕ್ಕೆ, ತಮ್ಮ ದೇಹವನ್ನೇ ದೇಗುಲ ಮಾಡಿ ಸಣ್ಣ ಲಿಂಗವನ್ನು ಕೊರಳಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಪೂಜಿಸಲು ಹೇಳಿಕೊಟ್ಟು, ಅವರಿಗೆ ಜಂಗಮರೆಂದು ಕರೆದು ವೀರಶೈವ ಅಥವಾ ಲಿಂಗಾಯತ ಎಂಬ ಹೊಸ ಪದ್ಧತಿಗೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡಿದ ಚೈತನ್ಯ ವ್ಯಕ್ತಿ! 

ಬಸವೇಶ್ವರರು 12 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ, ಬಿಜಾಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಯ, ಹುನಗುಂದ ತಾಲೂಕಿನ ಬಾಗೇವಾಡಿ ಎಂಬಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಇವರ ತಂದೆ ಮಾದರಸ (ಮಾದರಾಜ) ಆ ಊರಿನ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದರು. ತಾಯಿ ಮಾದಲಾಂಬಿಕೆ. ಶೈವ ಬ್ರಾಹ್ಮಿನರಾದ ಇವರು ಶಿವನನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದ್ದರು.ಆದ್ದರಿಂದ ಶಿವನ ವಾಹನವಾದ ಬಸವಣ್ಣನ ಹೆಸರನ್ನೇ ಮಗನಿಗೆ ಇಟ್ಟರು.

ಬಸವ ಕೃಷ್ಣ ಹಾಗೂ ಮಲಪ್ರಭಾ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿರುವ ಕೂಡಲಸಂಗಮದಲ್ಲೇ ಬೆಳೆದರು. ತಮ್ಮ ಬಾಲ್ಯದ 12 ವರ್ಷಗಳನ್ನು ಕೂಡಲಸಂಗಮದ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯವಾದ ಸಂಗಮೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ  ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಮಾಡುತ್ತ ಕಳೆದರು. ಜಾತವೇದ ಮುನಿ (ಈಶಾನ್ಯ ಗುರು) ಬಸವೇಶ್ವರರ ಗುರುಗಳಾಗಿದ್ದರು.

ಬಸವೇಶ್ವರರು ತಮ್ಮ ತಾಯಿಯ ಸಂಬಂಧಿಯಾದ ಗಂಗಾಂಬಿಕೆ ಮತ್ತು ಅವಳ ಸಖಿ ನೀಲಾಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಮದುವೆಯಾದರು. ನಂತರ ಕಲ್ಯಾಣದಿಂದ ಆಳುತ್ತಿದ್ದ  ಕಲಚೂರಿ ರಾಜನಾದ ಬಿಜ್ಜಳನ ಆಸ್ಥಾನದಲ್ಲೇ ಲೆಕ್ಖಲಿಗನಾಗಿ ಸೇರಿಕೊಂಡರು. ರಾಜನ ಮಂತ್ರಿ ತೀರಿಕೊಂಡ ನಂತರ ರಾಜ ಆ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಬಸವೇಶ್ವರರು ಅಲಂಕರಿಸುವಂತೆ ಹೇಳಿ ಕಳುಹಿಸಿದ. ಅಲ್ಲದೆ ರಾಜ ಬಸವೇಶ್ವರರ ಸೋದರಿ ಪದ್ಮಾವತಿಯನ್ನು ಮದುವೆಯಾದ.

116 feet tall Basaveshwara at Gadag

ಮಂತ್ರಿಯಾದ ನಂತರ ಬಸವೇಶ್ವರರು ರಾಜ್ಯದ ಖಜಾನೆಯನ್ನು ಅನೇಕ ಒಳ್ಳೆಯ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೆ ಉಪಯೋಗಿಸತೊಡಗಿದರು. ಸಮಾಜದ ಪುನರ್ ರಚನೆ, ಶೈವ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಧಾರ್ಮಿಕ ಚಳುವಳಿಗಳು, ಈ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುವ ಜಂಗಮರ ಉದ್ಧಾರ ಮುಂತಾದ ಕಾರ್ಯಗಳು ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಡೆದವು. ಅಲ್ಲದೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ, ನೂತನ ವಿಚಾರಧಾರೆಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಅನುಭವ ಮಂಟಪ ಎಂಬ ಸಂಘವು ಆಗಲೇ ರಚನೆಯಾಯಿತು. ಇದು ದೂರ-ದೂರ ದೇಶದ, ರಾಜ್ಯದ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಜಾತಿಯ, ಹೆಣ್ಣು ಗಂಡು ಎಂಬ ಭೇದವಿಲ್ಲದೆ ಎಲ್ಲ ತರಹದ ಜನಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿತ್ತು. ಇಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ತರಹದ ಜನರು ಬಂದು, ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ, ಆರ್ಥಿಕತೆ ಹಾಗೂ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಕುರಿತು ತಮ್ಮ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಹಾಗೂ ಸಮಾಜದ ಏಳಿಗೆಯ ಕುರಿತು ವಿಚಾರ ಮಂಡನೆ ಮಾಡಿ, ಆಚರಣೆಗೆ ತರುವ ಕುರಿತು ಯೋಚಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅದಕ್ಕೆಂದೇ ಬಸವೇಶ್ವರರು ಹಾಗೂ ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಂಡ ಎಷ್ಟೋ ಜಂಗಮರು ಅಲ್ಲಿಯ ಸ್ಥಳೀಯ ಭಾಷೆಯಲ್ಲೇ ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರಿಗೆ ಅರ್ಥವಾಗುವಂತೆ ವಚನಗಳ ರಚನೆ ಮಾಡಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಜನರಿಗೆ ತಲುಪುವಂತೆ ಮಾಡಿದರು. ಆಗಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಜಾತಿವಾದ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಖಂಡಿಸಲೆಂದೇ ಬಸವೇಶ್ವರರು ಲಿಂಗಾಯತ ಎನ್ನುವ ಮತ ಮಾಡಿ ಅದರಲ್ಲಿ ಲಿಂಗ ಪೂಜೆ ಮಾಡುವ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಇರಬಹುದು ಅವನು ಶಿವನ ಕೃಪೆಗೆ ಪಾತ್ರನಾಗುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಎಲ್ಲ ಜಾತಿಯ ಜನರಿಗೂ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ರೂಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಿದರು. ಜಾತಿವಾದವನ್ನು ಖಂಡಿಸಿ ಅಂತರ್ ಜಾತಿ ವಿವಾಹವನ್ನೂ ಕೂಡ ಮಾಡಿಸಿದರು. ಈ ಎಲ್ಲ ಕಾರಣಗಳಿಂದ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿರುವ ಅಂಬಿಗ, ಕಮ್ಮಾರ, ಕುಂಬಾರ, ಚಮ್ಮಾರ ಮುಂತಾದ ಎಲ್ಲ ಜಾತಿಯ ಜನರಲ್ಲೂ ಬಸವೇಶ್ವರರಲ್ಲಿ ಪ್ರೀತಿ ಗೌರವ ಮೂಡಿತು. ಚಮ್ಮಾರ ಹರಳಯ್ಯನೆಂಬ ಶರಣ ಮತ್ತು ಅವನ ಹೆಂಡತಿ ಕಮಲಮ್ಮ ತಮ್ಮ ತೊಡೆಯ ಚರ್ಮದಿಂದ ಬಸವೇಶ್ವರರಿಗೆ ಪಾದರಕ್ಷಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ಅರ್ಪಿಸಲು ಹೋದದ್ದು, ಅವರು ಪಾದುಕೆಗಳನ್ನು ತಲೆಯಮೇಲಿಟ್ಟು ಶಿವಾರ್ಪಣೆ, ಇವುಗಳನ್ನು ನಾನು ಕಾಲಲ್ಲಿ ಮೆಟ್ಟಲಾರೆ ಎಂದು ಹೇಳಿ ಮರಳಿ ಕಳಿಸಿದ್ದು ನಾವು ಓದಿದ್ದೀವಿ. ಈ ರೀತಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಹಾಗೂ ವಚನಗಳ ಮೂಲಕ ಆಗಿನ ಕಾಲದಲ್ಲೇ ಕ್ರಾಂತಿ ಎಬ್ಬಿಸಿದ ಬಸವೇಶ್ವರರು ಎಲ್ಲ ಉಚ್ಚ ಜಾತಿಯ ಜನರ ಕಣ್ನುಕೆಸರಾದರು. ಈ ಜನಗಳು ಬಸವೇಶ್ವರರ ವಿರುದ್ಧ ರಾಜನ ಕಿವಿ ತುಂಬಿದ ಮೇಲೆ,ಇದನ್ನು ತಿಳಿದ ಬಸವ ಮಂತ್ರಿ ಪಧವಿಗೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ಕೊಟ್ಟು, ಕೂದಲ ಸಂಗಮಕ್ಕೆ ಸಾಗಿ ಅಲ್ಲೇ ಲಿಂಗೈಕ್ಕ್ಯರಾದರು.

108 feet tall Basava at Basava Kalyana

ಬಸವೇಶ್ವರರು ಬರೆದ ಕೆಲವು ವಚನಗಳು ಹೀಗಿವೆ;

ಹಾಲತೊರೆಗೆ ಬೆಲ್ಲದ ಕೆಸರು, ಸಕ್ಕರೆಯ ಮೊಳಲು 
ತವರಾಜದ ನೊರೆ ತೆರೆಯಂತೆ ಆದ್ಯರ ವಚನವಿರಲು
ಬೇರೆ ಬಾವಿ ತೋಡಿ ಉಪ್ಪ್ ನೀರ ನುಂಬುವನಿಧಿಯಂತೆ 
ಆಯಿತೆನ್ನಮತಿ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ |

ಸುಪ್ರಭಾತ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅರ್ಥಿಯಲ್ಲಿ ಲಿಂಗವ ನೆನೆದೊಡೆ 
ತಪ್ಪುವವು ಅಪಮೃತ್ಯು ಕಾಲ ಕರ್ಮಂಗಳಯ್ಯ 
ದೇವ ಪೂಜೆಯ ಮಾಟದುರಿತ ಬಂಧನದೂಟ 
ಶಂಭು ನಮ್ಮಯ ನೋಟ ಹಿಂಗದ ಕಣ್ಬೀಟ
ಸದಾ ಸನ್ನಿಹಿತನಾಗಿ ಶರಣೆಂಬುದು ನಂಬುದು 
ಜಂಗಮಾರ್ಚನೆಯ ಮಾಟ ಕೂಡಲಸಂಗನ ಕೂಟ |

ಉಳ್ಳವರು ಶಿವಾಲಯ ಮಾಡುವರಯ್ಯ 
ನಾನೇನು ಮಾಡಲಿ ಬಡವನಯ್ಯ 
ಎನ್ನ ಕಾಲೇ ಕಂಬ, ದೇಹವೇ ದೇಗುಲ 
ಶಿರವೇ ಹೊನ್ನ ಕಳಶವಯ್ಯ,
ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ ಸ್ಥಾವರಕ್ಕಳಿವುಂಟು ಜಂಗಮಕ್ಕಳಿವಿಲ್ಲ |

ಜಗವ ಸುತ್ತಿರುವದು ನಿನ್ನಯ ಮಾಯೆ 
ನಿನ್ನ ಸುತ್ತಿರುವದು ಎನ್ನ ಮನ ನೋಡ 
ಕರಿಯೂ ಕನ್ನಡಿಯೊಳ್ ಅಡಗಿದಂತಯ್ಯಾ 
ನೀ ಎನ್ನೋಳಡಗಿದೆ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ |

ಹಂದಿಯೂ ಮದಕರಿಯು ಒಂದೇ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಧಿಸಿದೆಡೆ 
ಹಂದಿಗಂಜಿ ಮದಕರಿ ಕೆಲಕ್ಕೆ ಸಾರಿದೆಡೆ 
ಹಂದಿಗೆ ಕೇಸರಿಯಪ್ಪುದೆ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ |

Content contributed by Pushpa Prasad.
.........

Sampige Siddeshwara Devastana, Chitradurga Fort

Within the walls of Chitra Durga fort are eighteen temples of which the well known ones are Hidimbeswara Devasthana, Sampige Siddeshwara Devasthana, Ekanathamma Devasthana, Phalguneshwara Devasthana, Gopala Krishna Devasthana, Anjaneya Devasthana, Subbaraya Devasthana and Nandi Gudi. Also within the fort was Murugarajendra Matha, Lingayat monastery which is now situated about 2 kilometres away from the town on Chitradurga - Davangere road.

March 16, 2014
I'd travelled from Dharwad early morning. I'd planned to spend half day at Chitradurga and then move on towards Chandravalli, Channagiri fort and reach Badhravati by nightfall. This was my third visit to Chitradurga. The primary destination within the fort was to see Venkata Subbayyana Kallu, the spot where the lead character of the movie Hamsa Geethe spends his final days. So I started off with the gunpowder mill, the oil tank and then reached Sampige Siddeshwara Devasthana. Yeah, I'd hired a guide to show me the popular spots of this formidable fort.

Here I'm standing in front of Sri Sampige Siddeshwara Devasthana. It is said to be named after the Sampige tree which was supposedly planted by the ancestors of Chitradurga ruler Madakari Nayaka.
This temple is situated at the base of a massive rock formation. Atop the rock formation is the Kavalu Battery ~ the sentry tower.

The massive pillars supporting the beam atop is actually an arrangement for a swing. I guess the swing was for religious purpose, to place the deity in a cradle and swing it during a festival. Notice the two blocks on the beam, the one on the right has a tapering temple tower which can be seen on the temple walls too.

This is one of the Sampige trees in the temple. The tree does look old but it may not be 300 years old.

This is the temple's courtyard, on the left is the temple's front wall and on the right is a square shaped platform.

The courtyard as seen from another angle. In the corner is the temple's entrance. As you see, its nestled under the massive rock formation.

At one of the corners is an old Sampige tree, not sure if this is the tree planted by the rulers of this fort.

The two storey tower known as the Gali Gopura ~ breeze tower. The temple has a peaceful ambience. I wonder how the place would be during a full moon night after a good rain. I'm sure the place would be cool and pleasant.

Inside the temple are few sculptures of which here are two which caught my attention. The first one depicts a pair of warriors. Since this fort is connected to Vijayanagara kingdom closely, I'm guessing this pair must be Hakka and Bukka, the founders of Vijayanagar empire.

This is Lord Veerabhadra, an avatar of Lord Shiva. This sculpture seems to be of Hoysala times. This temple itself has roots going back to Chalukyan times.

Also, within the temples are two inscriptions of Vijayanagara times. The person seen here was a guide..

A signage with the temple tells a bit about these sculptures..

Here' the transcription:

Written in Stone
These two stone inscriptions, written in 1355 and 1356 during the reign of Mallinatha Vodeyar, a feudatory of the Vijayanagar empire, record the construction of the stone swing and a Gali Gopura near this temple.
"And in order that this work of merit might continue as long as sun and moon endure", say the inscriptions, income from two villages was donated towards worship and rituals at the temple. The inscriptions add that a stone mason names Jadeya Ramoja made the Gali Gopura, the stone swing and also these two tablets.
From another record found inside, we know this temple was built in 1328 AD. Many other inscriptions have been found in various sites in Chitradurga, including the Hidembeshwara temple, the Gopalaswami Temple, and even on boulders scattered across the fort.
Such inscriptions are immensely useful to historians in creating a chronology of events, understanding the religious and administrative setup of kingdoms and following the development of languages.

.........

fragmentation.. a universal phenomena

After years of seeing rock formations across Karnataka, a thought occurred.. that rocks break down as time goes by. Rocks eventually break down naturally because of Nature's forces.. the hot & cold cycles and erosion by wind & water. There could be other reasons as well such as seismic vibrations. Most of us have heard of the concept of Pangaea which  says that a supercontinent existed millions of years ago which broke apart and the pieces drifted away. The theory was formed with lot of supporting evidence. If the theory is applied to rock formations or rock hills, we have the same result. Rocks break apart and drift away.

From my journeys, we are looking at Savandurga Betta, the largest monolithic hill of Asia. On the hill are individual boulders - surely they would have been part of the original mass once. During one of the visits, on the eastern face, I was on a steep part, with every step I could hear a mild crunching sound. When I looked down, I noticed that a centimeter thick layer had separated itself. For a moment I was still.. wondering if I disturbed the equilibrium and set off an avalanche. No such thing happened, I carefully climbed back to less steep part. The point is that the layer would eventually fall off the face and many years later another layer would come off and so on.

Savandurga - Asia's largest monolithic hill

Now we are looking at the rocks of Rishyamukha Betta. What once upon a time was a monolith is a heap of boulders now. And these rocks will further break down into smaller pieces.. probably a million years from now this would be a dirt hill.

Rishyamukha Betta - boulder heap hill of Anegundi

Close to Rishyamukha Betta is this rock formation. A monolith long time back has broken into several pieces. Here the pieces still have sharp corners. The gaps have increased because of wind and water erosion. Million years later this might look more like Rishyamukha hill.. less of sharp cornets and more of rounded boulders.

While Nature plays the role of demolisher, it resorts to some fun at times. Here's one delicately balanced rock formation found near Koppal. This rock formation is around 50 feet tall. Call this a fragmenting in style :)

Acrobatic Rocks of Chikkasoolekere

Here's another beauty at Kutkankeri hill near Badami. For some reason wind has concentrated its force on a particular part of the rock. Our guide Fakirappa (seen in the picture) could jump on to the rock and reach the neck. The body and head are held by the neck barely 1½ feet in diameter. Its quite possible this hill had half a dozen similar formation once upon a time.

beauty of Kutkankeri hill

Here's another kind of rock formation seen on the hills of Badami and Kutkankeri. This particular one was sen on the way to Sidlaphadi, the natural rock cave inhabited during prehistoric times. Notice the cracks at the base of the lump, its slowly but surely getting separated from the rockbed.

Rock lumps of Hiregudda, Badami

This we can call mom & child. The child will leave the mom in years to come. That's what happens in human families too. Children grow up and leave parents.. fragmentation again. It's a natural process.. can't be stopped.

seen on hill opposite Jatinga-Rameshwara hill near Ashoka Siddapura

Before I end this post, I would like to show one example of fragmentation. This was seen on Malleshwara Betta near Huliyur. A granite block has shattered into pieces and the crack lines create an outline of Ganesha. I'd noticed it only when a blog contact pointed it out.

fragmented rock forms a Ganesha

Nothing is forever.
.........

ನಾಗಾವಿ ಪ್ರವಾಸ ~ Nagavi Pravasa

ಪ್ರವಾಸ ಎಂದರೆ ಯಾರಿಗಿಷ್ಟ ಇಲ್ಲ! ಹೊಸ ಊರು, ಹೊಸ ದೇಶ ನೋಡುವದು ಎಲ್ಲರ ಕನಸು. ಹಾಗೆ ನನಗೂ ಇಷ್ಟ. ಆದರೆ ಟ್ರಾವೆಲ್ಲಿಂಗ್ ಸಿಕ್ಕ್ನೆಸ್ಸ್ ಅನ್ನೋ ಒಂದು ಸಮಸ್ಯೆ ನನ್ನ ಯಾವಾಗಲೂ ಕಾಡ್ತಾ ಇರುತ್ತೆ. ಸಿದ್ದಿ ಯಾವದೋ ಕೆಲಸದ ಮೇಲೆ ಧಾರವಾಡಕ್ಕೆ ಹೋಗ್ಬೇಕು, ಹೋಗವಾಗ ಕೆಲವು ಜಾಗಗಳನ್ನು ನೋಡ್ಕೊಂಡ ಹೋಗಣ ಅಂತ ಹೇಳಿದ್ರು. ಅದರಂತೆ ನಾವು ಯಾವ ಜಾಗಗಳನ್ನು ನೋಡಬಹುದು ಅಂತ ಹಿಂದಿನ ದಿನನೇ ಕುತ್ಕೊಂಡು ರಿಸರ್ಚ್ ಮಾಡಿ ಲಿಸ್ಟ್ ಮಾಡ್ಕೊಂಡು, ಪ್ಯಾಕಿಂಗ್ ಎಲ್ಲ ಮಾಡ್ಕೊಂಡು ತಯಾರಾದ್ವಿ.

ಜೂಲೈ ೨, ೨೦೧೬ -
 ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ೫ ಗಂಟೆಗೆ ನಮ್ಮ ಕಾರು ಹೈದೆರಾಬಾದ್ ಬಿಟ್ಟಿತು. ಹೈದೆರಾಬಾದಿನಿಂದ ೭೦-೭೫ ಕಿ ಮೀ  ಹೊರಗೆ ಬಂದಿರಬೇಕು ನನಗೆ ತಲೆಸುತ್ತು ಶುರುವಾಯ್ತು, ಒಂದೆರಡು ಸಲ ವಾಂತಿಯು ಆಯಿತು. ಆಮೇಲೆ ಕಾರಲ್ಲೇ ಮಲಗಿದೆ. ಸಿದ್ದಿ ಡ್ರೈವಿಂಗ್ ಮುಂದುವರೆಸಿದ್ರು. ಸಿದ್ದಿ -ನಾನು ಮದ್ವೆ ಆಗಿ ಒಂದೂವರೆ ವರ್ಷ ಆಗಿದೆ, ಇಷ್ಟು ದಿನದಲ್ಲಿ ನಾವು ಗೋವಾ, ಊಟಿ, ಕೊಡಗು ಅಂತ ನೀರು & ತಂಪು ಇರುವಂತಹ ಜಾಗಗಳಿಗೆ ಹೋಗಿಲ್ಲ. ಸಿದ್ದಿಗೆ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಜಾಗಗಳ ಕುರಿತು ಆಸಕ್ತಿ ಇರುವದರಿಂದ ಬರಿ ಕೋಟೆ-ಕೊತ್ತಲು, ಗುಡ್ಡ-ಬೆಟ್ಟ, ಹಾಳು ಬಿದ್ದ ಊರು, ಹಳೆಯ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ನೋಡಲು ಹೋಗುವದೇ ಜಾಸ್ತಿ. ನನಗೆ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ಅಷ್ಟೊಂದಿಲ್ಲ ಆದರೂ ಹೋದಾಗ ನೋಡಲು ಇಷ್ಟ ಪಡುತ್ತೇನೆ.

ಇವತ್ತಿನ ಪ್ರವಾಸ ಕೂಡ ಅಂತಹ ಜಾಗಗಳಿಗೆ ಅಂತ ನನಗೆ ತಿಳಿದಿತ್ತು. ಕಡಿಮೆ ಮಾತಿನ ಪ್ರಯಾಣ ಮುಂದುವರೆದಿತ್ತು. ನಮ್ಮ ಕಾರು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ೮.೩೦ ಕ್ಕೆ ಸೇಡಂ ತಲುಪಿತು. ಅಲ್ಲಿಯೇ ಬೆಳಿಗಿನ ಉಪಹಾರ ಮಾಡಿಕೊಂಡೆವು. ನಾವು ಮೊದಲೇ ನಿರ್ಧರಿಸಿ ಪಟ್ಟಿಮಾಡಿಕೊಂಡ ಜಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಸೇಡಂ ಕೂಡ ಒಂದು. ರಿಸರ್ಚ್ ಪ್ರಕಾರ ಅಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಹಳೆಯ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು, ಜೈನ ಬಸ್ತಿಗಳನ್ನು ನೋಡಬೇಕೆಂದು ಹೊರಟೆವು.ಊರೊಳಗೆ ಹೋದಂತೆ ರಸ್ತೆಗಳು ತುಂಬಾ ಇಕ್ಕಟ್ಟಿದಂತೆ ತೋರಿದವು, ಸಿದ್ದಿ ತುಂಬಾ ಕಷ್ಟ ಪಟ್ಟು ಕಾರನ್ನು ಪ್ರತಿಯೊಂದು ದೇವಸ್ಥಾನದ ಎದುರಿಗೆ ಒಯ್ದು ನಿಲ್ಲಿಸಿದ. ದೇವಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ನೋಡಿ ಫೋಟೋಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಸೇಡಂ ಬಿಟ್ಟೆವು.

ಕಾರು ಚಿತ್ತಾಪುರದೆಡೆಗೆ ಸಾಗಿತು, ಚಿತ್ತಾಪುರ ತಲುಪಿದ ಮೇಲೆ ನಾಗಾವಿಗೆ ಯಾವ ಕಡೆ ಹೋಗಬೇಕೆಂದು ತಿಳಿಯದಾಗಿ, ಸಿದ್ದಿ ಮ್ಯಾಪ್ ನೋಡಲು ಹೇಳಿದರು, ನನಗೆ ಹೇಳಲು ತಿಳಿಯದಾದಾಗ ಕಾರನ್ನು ಸೈಡ್ ಹಾಕಿ ತಾವೇ ನೋಡಿ ಯಾವ ಕಡೆ ಹೋಗಬೇಕೆಂದು ಗುರುತು ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಕಾರನ್ನು ಆ ಕಡೆ ತಿರುಗಿಸಿದರು. ನಾನು ನಾಗಾವಿ ಕುರಿತು ರಿಸರ್ಚ್ ಮಾಡುವಾಗ ಓದಿದ್ದ ನೆನಪಿತ್ತು, ಅಲ್ಲಿ ಒಂದು ಹಳೆಯ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಇತ್ತೆಂದು ಹಾಗೂ ಬೆಂಕಿ ಮಳೆಯಾಗಿ ಹಳೆಯ ನಾಗಾವಿ ಊರು ಹಾಳು ಬಿದ್ದಿದೆ ಎಂದು. ಅಲ್ಲಿ ಏನೋ ಸ್ವಲ್ಪ ಇಂಟೆರೆಸ್ಟಿಂಗ್ ನೋಡೋಕೆ ಸಿಗಬಹುದು ಅಂತ ನನಗೆ ಗೊತ್ತಿತ್ತು.

ಕಾರು ನಾಗಾವಿ ತಲುಪಿದಾಗ ಸಮಯ ಸರಿಯಾಗಿ ೧೨.೩೦ ಮಧ್ಯಾಹ್ನವಾಗಿತ್ತು. ಹೊಸ ಊರಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪ ಮುಂದೆ ಬಂದೊಡನೆ ಅಲ್ಲಿಯೇ ರೇಲ್ವೆ ಬ್ರಿಜ್ ಕಾಣಿಸಿತು ಅದರಿಂದ ಸ್ವಲ್ಪ ಮುಂದೆ ಒಂದು ಫಲಕ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಬಿತ್ತು. 'ನಾಗಾವಿ ಎಲ್ಲಮ್ಮನ ಗುಡಿ' ಎಂದು ಬರೆದು ಗುಡಿಗೆ ಹೋಗುವ ದಾರಿಯನ್ನು ತೋರಿಸುತಿತ್ತು. ಬ್ರಿಜ್ ಇಂದ ಗುಡಿಗೆ ೫ ಕಿ ಮೀ ಇರಬಹುದು.ನಾವು ಮೊದಲು ಗುಡಿ ನೋಡಿಕೊಂಡು ಆಮೇಲೆ ಹಳೆಯ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ನೋಡೋಣ ಎಂದುಕೊಂಡು ಗುಡಿ ಇರುವೆಡೆಗೆ ಕಾರು ನಡೆಸಿದೆವು. ಕಾರ್ ಪಾರ್ಕ್ ಮಾಡಲು ಗುಡಿಯ ಎದುರಿಗೆ ಜಾಗವಿತ್ತು, ಅಲ್ಲೇ ಕೈ ಕಾಲು ತೊಳೆದು ಗುಡಿಯ ಒಳನಡೆದೆವು. ಒಳಗೆ ಕಾಲಿಡುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ನೊಣಗಳ ಗುಂಪೇ ಗೊಂಯ್......... ಎಂದು ಸದ್ದು ಮಾಡುತ್ತಾ ಎದ್ದವು.ಅಬ್ಬಾ! ಗುಡಿಯೇನೋ ವಿಶಾಲವಾಗೇ ಇದೆ, ದೊಡ್ಡ ಮರದ ನೆರಳು, ದೊಡ್ಡ ಹಳೆಯ ಯಜ್ನ್ಯ ಕುಂಡಗಳು ಆದರೆ ಎಷ್ಟೊಂದು ಗಲೀಜು. ಸವದತ್ತಿ ಎಲ್ಲಮ್ಮನ ಗುಡಿಯ ನೆನಪು ಒಮ್ಮೆಲೇ ಬಂದು ಹೋಯ್ತು. ನಾನು ಯೋಚಿಸುತ್ತ ನಿಂತೇ ಎಲ್ಲ ಎಲ್ಲಮ್ಮನ ಗುಡಿಗಳನ್ನು ಇಷ್ಟೊಂದು ಗಲೀಜಾಗಿ ಯಾಕಿಡ್ತಾರೆ ಅಂತ. ತೆಂಗಿನ ಕಾಯಿಯನ್ನು ತಮಗಿಷ್ಟ ಬಂದಲ್ಲಿ ಒಡೆದು ಜಾಗವನ್ನೆಲ್ಲ ಅಂಟಂಟು ಮಾಡಿದ್ದರು, ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಹಳೆಯ ಹರಕಲು ಬಟ್ಟೆಗಳು ಬಿದ್ದಿದ್ದವು, ಗುಡಿಯ ಒಳಾಂಗಣದ ಕಟ್ಟೆಗಳ ಮೇಲೆ ಜೋಗಮ್ಮರೂ ಬುಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಮ್ಮನ ಮೂರ್ತಿಯನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ಕುಳಿತಿದ್ದರು. ನನಗೆ ಒಳಗೆ ಜಾಸ್ತಿ ಹೊತ್ತು ನಿಲ್ಲಲಿಕ್ಕಾಗಲಿಲ್ಲ. ನೊಣಗಳ ಕಾಟದಿಂದ ಹೊರಗೆ ಬಂದು ಬಿಟ್ಟೆ. ಸಿದ್ದಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಹೊತ್ತು ಗುಡಿಯ ಒಳಗೆ ಫೋಟೋ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಆಮೇಲೆ ಬಂದರು. ದೇವಸ್ಥಾನದ ಸ್ವಚ್ಛತೆಯ ಕುರಿತು ಮಾತನಾಡುತ್ತ ನಾನು ಸಿದ್ದಿ ಕಾರಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ನೋಡಲು ಹೊರಟೆವು.

ಎಲ್ಲಮ್ಮನ ಗುಡಿಯಿಂದ ಸುಮಾರು 4೦೦ ಮೀ ಮುಂದೆ ಬಂದ ನಂತರ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಕಮಾನಿನ ಮೇಲೆ ಸಂಜೀವಿನಿ ಆಂಜನೇಯ ಗುಡಿ ಎಂದು ಬರೆದಿತ್ತು. ಅಲ್ಲಿಯೇ ಒಳಗೆ ನಡೆದೆವು. ತುಂಬಾ ವಿಶಾಲವಾದ ಜಾಗ. ನೋಡಲಿಕ್ಕೆ ಒಂಥರಾ ನ್ಯಾಚುರಲ್ ಆಂಫಿ ಥಿಯೇಟರ್ ಥರ ಕಾಣಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಸುತ್ತಲೂ ಕೆಲವು ಹಾಳು ಬಿದ್ದ ಗುಡಿಗಳಿದ್ದವು, ಅಲ್ಲಿ ಒಂದು ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಪೂಜೆ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತು. ಅದೇ ಸಂಜೀವಿನಿ ಆಂಜನೇಯ ದೇವಸ್ಥಾನ.

ದೇವಾಲಯದ ಎದುರಿಗೆ ಒಂದು ದೊಡ್ಡದಾದ ದೀಪಸ್ಥಂಭವಿದ್ದು ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿಯೇ ಕಟ್ಟಲಾಗಿದೆ, ಸುತ್ತಲೂ ಖಾಲಿ ಜಾಗವಿರುವದರಿಂದ ದೇವಾಲಯದ ಒಳಗೆ ಜೋರಾಗಿ ಗಾಳಿ ಬಿಸುತ್ತಿರುತ್ತೆ ಅಲ್ಲದೆ ತುಂಬಾ ತಂಪಾಗಿರುತ್ತೆ. ನಾನು ದೇವಾಲಯದ ಒಳಗೆ ಹೋಗಿ ನಮಸ್ಕಾರ ಮಾಡಿ ಅಲ್ಲೇ ಕುಳಿತು ಪೂಜಾರಿಯೊಡನೆ ಮಾತನಾಡಿ ನಾಗಾವಿ ಕುರಿತು ಕೇಳಿದಾಗ, ಅವರೂ ಕೂಡ ಅದನ್ನೇ ಹೇಳಿದರು, ಬೆಂಕಿ ಮಳೆಯಾಗಿ ಹಳೆಯ ಊರು ಹಾಳು ಬಿದ್ದು ಹೋಗಿದೆ. ಈಗ ನಾವಿರುವ ಜಾಗ ಮೊದಲು ಯೂನಿವೆರ್ಸಿಟಿಯಾಗಿತ್ತು. ಆ ಹಾಳು ಬಿದ್ದ ಊರು ಇದೆ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಹಿಂದುಗಡೆ ಸುಮಾರು ೧೦೦ ಮೀ ನಡೆದರೆ ಸಿಗುತ್ತೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ಅಸ್ಟೊತ್ತಿಗೆ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಬಂದ ಇಬ್ಬರು ಹಣ್ಣು-ಕಾಯಿ ತಂದು ಪೂಜೆ ಮಾಡಿಸಿಕೊಂಡು ತಾವು ತೆರೆಯುತ್ತಿರುವ ಹೊಸ ಅಂಗಡಿ ಚನ್ನಾಗಿ ನಡೆಯಲಿ ಎಂದು ಪೂಜಾರಿಯಿಂದ ಆಶೀರ್ವಾದ ಪಡೆದು ಹೊರಟರು. ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ಸಿದ್ದಿ ಹೊರಗಿನ ದೇವಾಲಯ, ದೀಪಸ್ಥಾಮಭದ ಫೋಟೋ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಒಳಗೆ ಬಂದರು. ದೇವರಿಗೆ ನಮಸ್ಕಾರ ಮಾಡಿ ಅಲ್ಲಿಂದ ಹಾಳುಬಿದ್ದ ಊರು ನೋಡಲು ಹೊರಟೆವು. ಕಾರ್ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಎದುರಿಗೆ ಪಾರ್ಕ್ ಮಾಡಿ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುವುದೇ ಉಚಿತವೆನಿಸಿ ನಿರ್ಧರಿಸಿ ಅದರಂತೆ ಮಾಡಿದೆವು.

ಕೆಲವೇ ನಿಮಿಷಗಳು ನಡೆದ ನಂತರ ಹಾಳು ಬಿದ್ದ ಕೋಟೆಯ ಗೋಡೆ, ಹಾಗೂ ಕಾಲು ದಾರಿಗಳು ನಮ್ಮನು ಮುನ್ನಡೆಸಿದವು. ಬರಿ ಹುಲ್ಲು ಕಸ ಬೆಳೆದಿರುವದು ಬಿಟ್ಟರೆ, ಈಗಿನ ಹೊಸ ನಾಗಾವಿಯಲ್ಲಿರುವಂತೆ, ಅಥವಾ ಎಲ್ಲಮ್ಮನ ಗುಡಿಯಲ್ಲಿರುವಂತೆ ಇಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಮಲೀನತೆ ಇಲ್ಲ. ಸ್ವಲ್ಪ ಮುಂದೆ ನಡೆದ ನಂತರ ಬಲಬದಿಗೆ ಒಂದು ಹಳೆಯ ದೇವಾಲಯದ ಕಟ್ಟಡವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು, ಹಾಳು ಬಿದ್ದಿದೆ, ಅದರ ಪಕ್ಕಕ್ಕೆ ಇನ್ನೊಂದು ಕಟ್ಟಡದ ಕೆಳಗೋಡೆಗಳ ಕೆತ್ತನೆಗಳು ಚಾಲುಕ್ಯರ ಶೈಲಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ಮೇಲೆ ಮಾತ್ರ ಮುಸ್ಲಿಂ ಶೈಲಿಯ ಮಿನಾರ್ ಕಾಣಬಹುದು. ಚಾಲುಕ್ಯರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯಗಳಿದ್ದು ಅನಂತರ ಮುಸ್ಲಿಂ ಆಡಳಿತ ಬಂದಾಗ ಮಸೀದಿಗಳಾಗಿ ಮಾರ್ಪಾಡಾಗಿರಬಹುದೆಂಬ ಊಹೆ. ಅಲ್ಲಿಯೇ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲೇ ಹಳೆಯ ಕಲ್ಲಿನ ಬಾವಿ, ಅದಕ್ಕೆ ಕಲ್ಲಿನ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳು ಕೂಡ. ನನಗೆ ತುಂಬಾ ಆಕರ್ಷಕವಾಗಿ ಕಂಡದ್ದು ಅದೇ. ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಹರಪ್ಪ ಮೆಹೆಂಜೋದಾರ ನಗರಗಳ ಕುರಿತು ತುಂಬಾ ಆಸಕ್ತಿಯಿಂದ ಓದಿದ್ದ ನನಗೆ ಈ ಬಾವಿ, ಕಟ್ಟಡ ವಿನ್ಯಾಸ ನೋಡಿದ ತಕ್ಷಣ ಅದೇ ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಸುಳಿದು ಹೋಯಿತು.ಅಲ್ಲಿಯ ಫೋಟೋ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಮುಂದೆ ನಡೆದಂತೆ ಎಡಗಡೆ ಕೋಟೆ ಗೋಡೆ ಬಿದ್ದು ಹೋಗಿ ಆ ಕಡೆಯ ಅರ್ಧಬಿದ್ದ ಮನೆಯ ಗೋಡೆಗಳು ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದವು, ಪೂಜಾರಿಯು ಹೇಳಿದ್ದ ಹಾಗೆ ಎಡಗಡೆ ನಾಗಾವಿ ಊರಿತ್ತು ಬೆಂಕಿಮಳೆಯಿಂದಾಗಿ ಹಾಳು ಬಿದ್ದು ಹೋಗಿತ್ತು. ತುಂಬಾ ಶಿಸ್ತುಬದ್ಧ ಊರೆನಿಸಿತು ನೋಡಿದ ತಕ್ಷಣ. ಅದನ್ನೇ ನೋಡುತ್ತಾ ಮುಂದೆ ನಡೆದವು ಬಲಗಡೆ ವಿಶಾಲವಾದ ಆಲದ ಮರ ಅದಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿಕೊಂಡಂತೆ ಕಟ್ಟೆ, ನೋಡಿದರೆ ಪಂಚಾಯತಿ ಕಟ್ಟೆಯ ನೆನಪಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಹತ್ತಿರದಲ್ಲೇ ಒಬ್ಬ ಕುರಿ ಕಾಯುವ ಹುಡುಗ ಬೇವಿನ ಮರ ಏರಿ ಕುರಿಗಳಿಗೆ ಟೊಂಗೆಗಳನ್ನು ಮುರಿದು ಹಾಕುತ್ತಿದ್ದ.ಮುಂದೆ ನಡೆದಂತೆ ಮತ್ತೊಂದು ಕಟ್ಟಡದ ಅರ್ಧಭಾಗ ಉಳಿದಿತ್ತು, ಅದರ ವಿನ್ಯಾಸ ತುಂಬಾ ಆಕರ್ಷಣೀಯವಾಗಿದ್ದರು ಹತ್ತಿರ ಹೋಗಿ ನೋಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ, ಕಾರಣ ಮುಳ್ಳಿನ ಕಂಟಿಗಳು ಸುತ್ತಲೂ ಬೆಳೆದಿದ್ದವು. ದೂರದಿಂದಲೇ ನೋಡಿ ಫೋಟೋ ತೆಗೆದುಕೊಂಡೆವು. ಅಷ್ಟೋತ್ತಿಗಾಗಲೇ ಗಾಳಿ ಮತ್ತು ಬಿಸಿಲಿಗೆ ಅರ್ಧ ಸುಸ್ತು ಹೊಡೆದಿದ್ದೆವು, ಇನ್ನೂ ಮುಂದೆ ಪ್ರಯಾಣ ಮಾಡಬೇಕಾದ ಕಾರಣ ಅಲ್ಲಿಂದ ಮರಳಿ ಪೂಜಾರಿ ಹೇಳಿದ್ದ ಮತ್ತೊಂದು ದೇವಸ್ಥಾನ ೬೦ ಕಂಬದ ಗುಡಿ ನೋಡಿಕೊಂಡು ಮುಂದೆ ಹೋಗೋಣವೆಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿ, ಆಂಜನೇಯ ಗುಡಿಯ ಹತ್ತಿರವಿದ್ದ ಕಾರನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ೬೦೦ ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ೬೦ ಕಂಬದ ಗುಡಿಗೆ ಬಂದೆವು.

ಗುಡಿಯು ತುಂಬಾ ಸುಂದರವಾಗಿದ್ದು ೬೦ ಕಂಬಗಳಿದ್ದವು. ಗರ್ಭಗುಡಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದ ತಕ್ಷಣ ಬಾವಲಿಗಳ ವಾಸನೆ ಮೂಗಿಗೆ ಅಡರಿತು. ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಒಬ್ಬ ಹೆಂಗಸು ಇದ್ದು ಅವಳು ತೀರ್ಥ ಕೊಟ್ಟಳು. ದೇವಾಲಯದ ಫೋಟೋ-ವಿಡಿಯೋ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಅನುಮತಿ ಪಡೆದು, ಫೋಟೋ ತೆಗೆದುಕೊಂಡೆವು.ದೇವಾಲಯದ ಹೊರಗೆ ಒಂದು ಶಿಲಾಶಾಸನವಿತ್ತು. ಅದರ ಮೇಲಿರುವ ಲಿಪಿ ನೋಡಲಿಕ್ಕೆ ಕನ್ನಡದಂತಿತ್ತು. ನಾನು ಸಿದ್ದಿ ಅದನ್ನು ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿ ಅಂತಾನೆ ತಿಳಿದಿದ್ದೆವು, ಅಲ್ಲಿಯೇ ಇದ್ದು ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅದು ನಾಗಲಿಪಿ, ಈ ಲಿಪಿಯು ಕನ್ನಡಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲಿತ್ತು ಎಂದು ಹೇಳಿದನು. ನಂತರ ಅಲ್ಲಿಯೇ ಕುಳಿತು ಊಟ ಮಾಡಿದೆವು. ಜಾಗವೇನೋ ಚೊಕ್ಕಟವಾಗೇ ಇತ್ತು, ನೊಣಗಳ ಹಾವಳಿ ಜಾಸ್ತಿಯಿತ್ತು. ಹಾಗೆ ಊಟ ಮುಗಿಸಿ ಅಲ್ಲೇ ದೇವಾಲಯದ ಹಿಂದೆ ಇರುವ ನಂದಿ ಬಾವಿ ನೋಡಲು ಹೋದೆವು. ಅಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ಹುಡುಗರು ಸ್ನಾನ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರಿಂದ ಗದ್ದಲ ಜಾಸ್ತಿ ಇದ್ದು ಸರಿಯಾಗಿ ನೋಡಲಾಗಲಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲಿಂದ ಸುಮ್ಮನೆ ಮರಳಿ ಕಾರು ಫಿರೋಜಾಬಾದ್ ಕಡೆಗೆ ಸಾಗಿತು.....

(ನಾನು ಒಳ್ಳೆಯ ಓದುಗಾರ್ತಿ. ಎಷ್ಟು ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಬೇಕಾದರೂ ತಾಳ್ಮೆಯಿಂದ ಓದುತ್ತೇನೆ. ಅದೇ ತಾಳ್ಮೆ ಬರೆಯುವದರಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲ. ಈ ಪ್ರವಾಸ ಯಾಕೋ ಇಷ್ಟವಾಗಿ ಬರೆಯಬೇಕೆಂದೆನಿಸಿತು.ಆ ಹುರುಪಿನಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲು ಕುಳಿತೆ. ಅರ್ಧ ಬರೆದ ಮೇಲೆ ಆಸಕ್ತಿ ಹೊರಟು ಹೋಯ್ತು, ಮತ್ತೆ ಎಷ್ಟೋ ದಿನಗಳಾದ ಮೇಲೆ ಸಿದ್ದಿ ಒತ್ತಾಯ ಮಾಡಿ ಬರೆದು ಮುಗಿಸಲು ಹೇಳದಿದ್ದರೆ, ನಾನು ಈ ಕಡೆ ಆಸಕ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತಲೇ ಇರಲಿಲ್ಲವೇನೋ!!! ಅಂತೂ ನನ್ನ ನಾಗಾವಿ ಪ್ರವಾಸದ ಕಥನವನ್ನು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿ ಬರೆದು ಮುಗಿಸಿದ್ದೇನೆ. ಬರವಣಿಗೆಯೆಡೆಗೆ ನನ್ನ ಪುಟ್ಟ ಹೆಜ್ಜೆ ಈ ಪ್ರವಾಸದ ಕಥನ)
.........