ನವ ಬೃಂದಾವನ, ಆನೆಗುಂಡಿ

ನವ ಬೃಂದಾವನ -

ಆಗಸ್ಟ್ ೧೪, ೨೦೧೭ 

ನವ ಬೃಂದಾವನವು ಹಂಪಿಯಿಂದ ಸುಮಾರು ೨೦ ಕಿ ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಆನೆಗುಂದಿಯಲ್ಲಿದೆ. ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿಯಿಂದ ಸುತ್ತುವರೆದ ಈ ದ್ವೀಪದಲ್ಲಿ ೯ ಹಿಂದೂ ಮಧ್ವ ಸಂತರುಗಳ ಸಮಾಧಿಗಳು ಇರುವದರಿಂದ ಇದಕ್ಕೆ ನವ ಬೃಂದಾವನವೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಆನೆಗುಂದಿಯಿಂದ ಸುಮಾರು ೧ ಕಿ ಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ನವಬೃಂದಾವನಕ್ಕೆ ಹೋಗಬೇಕಾದರೆ ನದಿಯಲ್ಲಿ ನೀರಿದ್ದಾಗ ತೆಪ್ಪಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ದಾಟಬಹುದು. ಆದರೆ ನಾವು ಹೋದಾಗ ನದಿಯಲ್ಲಿ ನೀರಿಲ್ಲದ್ದರಿಂದ ನದಿಯನ್ನು ನಡೆದೇ ದಾಟಬಹುದಾಗಿತ್ತು. ತಿಮ್ಮ ನಮ್ಮ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಯಾಗಿದ್ದ. ಅಕ್ಕ ಹಿಂಗೇ ಹಂಗೆ ಎಂದು ದಾರಿಯುದ್ದಕ್ಕೂ ಏನಾದರೊಂದು ಕಥೆ ಹೇಳುತ್ತಾ ಬರುತ್ತಿದ್ದನು. ನಂಗಂತೂ ತುಂಬಾ ಒಳ್ಳೆ ಕಂಪನಿ ಸಿಕ್ಕಂಗಾಯ್ತು. ಸಿದ್ದಿ ಫೋಟೋ ತೆಗೆಯೋದು, ಏನಾದರೊಂದು ರಿಸರ್ಚ್ ಮಾಡೋದರಲ್ಲಿ ನಿರತರಾಗಿದ್ದರು ಇದ್ದರು.  

ಮುಕ್ಕಾಲು ಭಾಗ ದಾಟಿದಮೇಲೆ ವಿಶಾಲವಾಗಿ ಹಾಸಿಕೊಂಡ ಒಂದು ಬಂಡೆಕಲ್ಲು ಸಿಕ್ಕಿತು.  ಅಲ್ಲಿ ನಾವು ಒಂದು ಚಪ್ಪಡಿಯನ್ನು (ಹಾಸು ಬಂಡೆಯ ಗೋರಿ) ಕಾಣಬಹುದು. ಕೆಳಗಿನ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಆ ಚಪ್ಪಡಿಯ ಹಿಂದೆ ಕಾಣುತ್ತಿರುವ ಮಂಟಪ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯರ ಸಮಾಧಿ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. ಅದರ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಗುಡ್ಡದ ಮೇಲೆ ಕಾಣುತ್ತಿರುವದು ಚಿಂತಾಮಣಿ ಮಹಾಪೀಠ.

ಚಪ್ಪಡಿಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲೇ ಚಿಕ್ಕದಾದ ಕಲ್ಲಿನ ಸೂರ್ಯನಾರಾಯಣ ಗುಡಿಯನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.

ಸೂರ್ಯನಾರಾಯಣ ಸ್ವಾಮಿಗೆ ನಮಸ್ಕಾರ ಮಾಡಿ ಮತ್ತೆ ಮುಂದೆ ನಡೆದೆವು. ಸ್ವಲ್ಪ ದೂರ ಹೋದ ಮೇಲೆ ಮತ್ತೊಂದು ಬಂಡೆ ಸಿಕ್ಕಿತು. ನೀರಿದ್ದಾಗ ಈ ಬಂಡೆಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ನೋಡಲು ಆಗುವದಿಲ್ಲ. ನೀರಿಲ್ಲದ್ದರಿಂದ ಈ ಸ್ವಚ್ಚವಾದ ಬಂಡೆಗಳ ಮೇಲಿನ ತೆರೆಗಳ ಅಥವಾ ಅಲೆಗಳ ನೃತ್ಯ ಮಾಡಿದ ಗುರುತನ್ನು ನಾವು ನೋಡಬಹುದು.

ನೀರು ಕಲ್ಲನ್ನು ಎಷ್ಟು ಚನ್ನಾಗಿ ಕೊರೆದಿದೆಯೆಂದರೆ, ನೈಸರ್ಗಿಕ ಶಿಲ್ಪತ್ವ ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತಿದೆ. ನಮಗೆ ಆ ಬಂಡೆ ನೋಡುತ ಅಲ್ಲೇ ನಿಂತು ಬಿಡಬೇಕು ಎಂದೆನಿಸಿತು. ಆದರೆ ಆಗಲೇ ಸಂಜೆಯಾಗುತ್ತಾ ಬರುತ್ತಿದ್ದರಿಂದ ತುಂಬಾ ಸಮಯ ಅಲ್ಲಿ ಕಳೆಯುವ ಹಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಮತ್ತೆ ಮುನ್ನಡೆಯತೊಡಗಿದೆವು. ನೀರಿನಲ್ಲಿರುವ ಆನೆಕಲ್ಲುಗಳು ನನಗೆ ತುಂಬಾ ಇಷ್ಟವಾದವು. ನಾನು ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಆರಿಸುತ್ತ ನಡೆಯತೊಡಗಿದೆ. ಈ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ಸಿದ್ದಿ ಹಾಗೂ ತಿಮ್ಮನ ಸಹಕಾರವು ತುಂಬಾ ದೊರೆಯಿತು.

ಅಲೆಗಳ ಕೊರೆತಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕು ಸುಂದರ ಆಕಾರ ತಳೆದ ಬಂಡೆಯ ಇನ್ನೊಂದು ನೋಟ -

ನೀರಲ್ಲಿ ಸುಳಿ ಬರುವದನ್ನು ಕೇಳಿದ್ದೇವೆ. ನಾಲ್ಕೂ ದಿಕ್ಕಿನಿಂದಲೂ ಒಮ್ಮೆಲೇ ನೀರು ನುಗ್ಗಿ ಬಂದು ಒಂದು ಕಡೆ ತಿರುಗಲು ಶುರು ಮಾಡಿದಾಗ ಆ ರಭಸಕ್ಕೆ ಅಲ್ಲಿನ ಬಂಡೆಕಲ್ಲು ಕೊರೆದು, ಎಷ್ಟೊಂದು ಸುಂದರವಾದ ಆಕಾರವನ್ನು ತಳೆದಿದೆ ಎಂದು ನೋಡಬಹುದು.

ಬಂಡೆಗಳ ಫೋಟೋ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಮೇಲೆ, ಕೊನೆಯ ನೀರಿನ ಭಾಗವನ್ನು ದಾಟತೊಡಗಿದೆವು. ಕೆಲವೊಂದು ಕಡೆ ನೀರು ಮೊಣಕಾಲಿಗಿಂತಲೂ ಮೇಲೆ ಬರುತ್ತಿತ್ತು. ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ದಾಟಲು ಅನುಕೂಲವಾಗಲಿ ಎಂದು ಚೀಲದಲ್ಲಿ ಉಸುಕನ್ನು ಹಾಕಿ ನೀರಲ್ಲಿ ಹಾಕಿದ್ದರು. ನದಿ ದಂಡೆಯ ಮೇಲೆ ಕಲ್ಲುಗಳ ರಚನೆ ಅದ್ಭುತ ಸೌಂದರ್ಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿತ್ತು. ಆ ಕಲ್ಲುಗಳ ರಚನೆಯ ಹಿಂದೆಯೇ ನವಬೃಂದಾವನ ದ್ವೀಪ.

ನವ ಬಂದಾವನದ ಪ್ರವೇಶ ದ್ವಾರಕ್ಕೆ ಬಂದ ನಂತರ ಕಂಪೌಂಡಿನ ಹೊರಗೆ ರಾಶಿ ರಾಶಿಯಾಗಿ ಬಿದ್ದಿರುವ ಮಣ್ಣಿನ ಪಣತೆಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಒಮ್ಮೆ ಅಲ್ಲಿ ದೀಪದ ಹಬ್ಬ ನಡೆಯುತ್ತದೆ ಎಂದು, ಅವೆಲ್ಲ ಭಕ್ತಜನರು ಬಂದು ದೀಪ ಹಚ್ಚಿ ಹೋದ ದೀಪಗಳನ್ನು ಹಬ್ಬದ ನಂತರ ಒಂದು ಕಡೆ ಗುಡ್ಡೆ ಹಾಕಲಾಗಿದೆಯೆಂದು ತಿಮ್ಮ ಹೇಳಿದನು.

ಬೃಂದಾವನದ ಒಳಗೆ ಕಾಲಿಡುತ್ತಿದ್ದಂತೆ ೯ ವಿವಿಧ ಆಕಾರದ, ವಿವಿಧ ವಿನ್ಯಾಸದ ಬೃಂದಾವನಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ಬೃಂದಾವನಗಳ ಸುತ್ತಲೂ ಒಂದು ಗೆರೆಯನ್ನು ಕೊರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಅದನ್ನು ದಾಟಿ ಯಾರು ಒಳಗೆ ಹೋಗುವಂತಿಲ್ಲ. ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಮಾರಕಗಳ ಉಳಿವಿಗಾಗಿ ಈ ರೀತಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ನಾನು ಆ ಬೃಂದಾವನಗಳ ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ಹಾಕಿ ವಿಡಿಯೋ ಮಾಡಿಕೊಂಡೆನು. ಸಿದ್ದ ಫೋಟೋ ತೆಗೆಯುವದರಲ್ಲಿ ನಿರತರಾಗಿದ್ದರು.

ಈ ಕೆಳಗಿರುವ ೯ ಮಧ್ವ ಸಂತರ ಸಮಾಧಿಗಳನ್ನೇ ನವಬೃಂದಾವನವೆಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ-

೧. ಶ್ರೀ ಪದ್ಮನಾಭ ತೀರ್ಥ 

೨. ಶ್ರೀ ಕವೀಂದ್ರ ತೀರ್ಥ

೩. ಶ್ರೀ ವಾಗೀಶ ತೀರ್ಥ

೪. ಶ್ರೀ ರಘುವರ್ಯ ತೀರ್ಥ

೫. ಶ್ರೀ ಗೋವಿಂದ ವೊಡೆಯರ್

೬. ಶ್ರೀ ವ್ಯಾಸ ತೀರ್ಥ ಅಥವಾ ವ್ಯಾಸರಾಜ

೭. ಶ್ರೀ ಸುಧೀಂಧ್ರ ತೀರ್ಥ    

೮. ಶ್ರೀ ಶ್ರೀನಿವಾಸ ತೀರ್ಥ

೯. ಶ್ರೀ ರಾಮ ತೀರ್ಥ

ಈ ಎಲ್ಲ ಮೇಲಿನ ಮಧ್ವ ಸಂತರುಗಳು ತುಂಗಭದ್ರಾ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿರುವ  ಶ್ರೀ ಉತ್ತರಾಧಿ ಮಠ, ಶ್ರೀ ವ್ಯಾಸರಾಜ ಮಠ, ಶ್ರೀ ರಾಘವೇಂದ್ರ ಸ್ವಾಮಿ ಮಠ ಮತ್ತು ಶ್ರೀ ಶ್ರೀಪಾದರಾಜ ಮಠಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದವರೆಂದು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.

ಎರಡು ಬೃಂದಾವನಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಿಕ್ಕವುಗಳಿಗೆ ಹೆಸರನ್ನು ಗುರುತಿಸಿಲ್ಲ. ಕೆಳಗಿರುವ ಹಳದಿ ಫಲಕದಲ್ಲಿ ಆ ಬೃಂದಾವನ ಶ್ರೀ ರಘುವರ್ಯ ತೀರ್ಥರದೆಂದು ಬರೆಯಲಾಗಿದೆ.

ಕೆಳಗಿನ ಬೃಂದಾವನವು, ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಗುರುವಾಗಿದ್ದ ವ್ಯಾಸರಾಜರದ್ದೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.

ಅಲ್ಲೇ ಪಕ್ಕದಲ್ಲೇ ಒಂದು ಕಟ್ಟೆಯ ಮೇಲೆ ಹನುಮಂತ ಹಾಗೂ ರಂಗನಾಥ ಗುಡಿಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.

ನವಬೃಂದಾವನ ನೋಡಿಕೊಂಡು ಸೂರ್ಯ ಪಶ್ಚಿಮದೆಡೆಗೆ ಜಾರುವುದನ್ನು ಕಂಡು ಬೇಗ ಅತಿಥಿಗೃಹ ಸೇರಿಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿ, ನವ ಬೃಂದಾವನಕ್ಕೆ ಕೊನೆಗೊಮ್ಮೆ ನಮಸ್ಕಾರ ಮಾಡಿ, ತಿಮ್ಮನೊಡನೆ ಆಣಿಕಲ್ಲು ಆರಿಸುತ್ತ ಮನೆಕಡೆ ಹೆಜ್ಜೆ ಹಾಕಿದೆವು.

ಸೂರ್ಯಾಸ್ತದ ವೇಳೆಗೆ ತಂಪಾದ ಗಾಳಿ ಬೀಸುತ್ತಿತ್ತು, ಆ ಸುಂದರ ಸಂಜೆಯಲ್ಲಿ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ನಡೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುವದೇ ಒಂದು ಹುರುಪು, ಆನಂದ.
.........

temples and mantapas of Paan Supari Bazari

August 13, 2017
A small area opposite Hazara Rama temple is called Paan Supari Bazar. The area consists of small temples, Mantapa, a well, a Stambha and a gateway. Most structures are incomplete and there are lot of unfinished jobs lying around these structures. There are about 4 or 5 temples, the one seen below is the largest. In the foreground is a stone tub, probably to store water.

The temple is built over a platform. The construction is typical Vijayanagara style.. neatly dressed granite blocks.

This must be the Sabha Mantapa or Ranga Mantpa. At the center of this hall is a small circular stage for dancing. The facing wall has two symmetrically positioned niches. I guess this was meant to be s Shiva temple going by the pedestal in the Garbhagudi. IF yes, the niches would be for Ganesha and Parvati.

From this incomplete structure we can get an idea of construction methods. It seems pillars were positioned between which horizontal blocks were placed to form walls. At the pillar tops beams were positioned and so on.

Going by the looks of the outer walls, the temple and its protective wall were built simultaneously.

Besides the temple is this mantapa.. going by the foundation it seems this was also meant to be a temple. In the foreground is a pedestal. Another Shiva temple?

A foothpath cuts through the Paan Supari Bazar towards Pattada Yellamma temple. We just saw two temples on the left side. Turning attention to the right.. there's a stepped well, a small temple and a Stambha. Pillar is monolith. Temple is incomplete and stepped well is dry. The temple was meant to have a spacious courtyard and there's no sign of protective wall.

The temple design was simple.. just a Mukhmantapa and Garbhagudi. On the left is the passage to enter the well. A platform runs around the well's mouth, where people can sit and perform rituals.

The well's outer wall is mix of granite blocks and bricks & mortar.

The well is interesting.. diggers have hacked through a rock bed to find water. If you look at the right side of this picture, there's a canal end projecting.. it seems like water was fed to this pit. At the opposite corner is a arc shaped wall connecting two sides.. what could be the purpose of it.

A glimpse of the rear portion.. the Garbhagudi wall has collapsed. There's so much unfinished material lying about indicating work was in progress when Hampi came to a standstill.

Two pedestals.. square and circular.

Just behind the well is another incomplete temple. It seems even this one was dedicated to Shiva. Normally Nandi is placed outside the temple but here Nandi is in the Garbhagudi. Sadly the Nandi is damaged.

Besides the temple with Nandi is a high wall and a gateway. Even this wall is incomplete. This whole area was a large construction site. In the foreground here is a square pit. This could be a well or a pit to store water or grains.

Just outside the wall, on the right hand side are two smaller temples. I'm guessing these temples were donations by rich traders and merchants. Each one them would have a temple built which would create employment for the Brahmin community. The Brahmins would impart education to other communities.

Opposite the twin temples is a mantapa which is part of an incomplete temple.

This is the south-west corner stone of the incomplete temple with an almost complete mantapa. Turning our attention to the wall and gateway. This gateway faces east, so this could be the entrance to this complex. On the right wall of the entrance is a niche with Ganesha idol (see inset).

Another view of the platform, corner stone and mantapa. Notice the gaps in the periphery of the platform, pillars would stand in those gaps, I think.

The mantapa is a handsome structure, good workmanship.

Lastly we come to the two level mantapa. The pillars and beams are slightly out of alignment yet the structure stands.. techniques of the bygone era. On the other site of the path here, is another mantapa which was occupied by a group who was busy preparing to cook a meal. Stone's throw from here is Pattada Yellamma temple. People visit this ancient shrine, perform rituals, cook food, make offerings to the deity and feast on the preparation. Pattada Yellamma literally means coronation Yellamma. This shrine is much older then Vijayanagara empire and coronation ceremonies were performed here, I think.

to see Hampi, one needs to be really energetic, patient and lucky. Lucky with weather :)
.........

Guards Quarters, Hampi

August 13, 2017

Guards' Quarters building is located right next to elephant stables, the two lengthy buildings are perpendicular to each other in plan. Guards quarter building was strategically located to provide security for Zenana enclosure inside which the treasury was present. It's a single storey structure built on a 10' high platform measuring 146' x 63'. Its front features columns and arches. Inside it has a courtyard and an aisle, no rooms or chambers.

At the eastern corner of the building's outer wall is a small sculpture, not very clear. There are two characters sitting on their rear ends with their backs touching. They seem to be elephants. No idea what they signify

Just like elephant stables, this structure was projecting beams.. no idea what the purpose is. Notice the crests and ridges inside the arches. Seems like an experimental design.

Today the guards quarters is a museum, It has a small collection of sculptures probably found in and around Hampi. At the entrance is this 3½ foot tall elephant, though damaged one can imagine its original beauty. Its features are quite realistic, seems like a bull. I\m not sure if the sculpture was completed or incomplete.

In this view, it has a natural look of a running elephant. A well fed and worked out beast. Must have been made in memory of one of the royal elephants.

The elephant's left side is plain rock.. this is why I think if ts incomplete.

Lets enter the building. The entrance is flanked by two long open halls. This seems to be guards' rest place. Probably guards had to be on duty for days or weeks and off duty guards rested here.

These halls have a good view of elephant stables and Zenana enclosure.

This is the inner portion.. a rectangular open hall around the courtyard. The building entrance connects directly to the courtyard. Its possible horses were brought in here.

Opposite end of the building. In present day this is a museum, the artifacts are kept in the open hall.

Here are few items.. girl in a fashionable skirt and jewelry. Standing Hanuman offering his Namaskar. And a serpent woman, Naga Kanya.

Then we have black stone sculptures of chubby Ganesha and a small hero-stone. Visitors were curious to feel Ganesha's tummy :) wish the care-takers bathed the Ganesha daily and offered it a flower, it would look so much better. Coming to the hero-stone, its depicts two well built warriors.. is it Hakka and Bukka, the founders of Vijayanagara empire.

Then we have another black stone Ranganatha reclining on serpent bed and his consort pressing his feet. Even this idol would so much better had it been free of dust. The lower image depicts deer hunting scene. A hunter is about to shoot a deer and a helper is carrying couple of deer on a shaft.

Apart from these, there are one or two idols of Hanuman.

From here tourists generally move on towards the archaeological museum going past Rangatha Devastana.
.........

King's Secret Chamber, Hampi

Aug 13, 2017
At the royal enclosure are lot of individual items.. the major ones being Mahanavami Dibba, Stepped well, and Sri Krishnadevaraya audience hall. Also, there one item which cannot be seen until you go near it.. the underground meeting room. This is supposed to be a secret underground chamber used by the king to meet his ministers and spies. The chamber is approximately 30' x 20' and 12' deep. It has two entrances with narrow passages. Here we go..

This is the L-shaped passage which is quite dark. If not for the present day open top, it would be darker. The walls and pillars are quite plain, built to purpose, aesthetics is not a priority here.

Passage of the other entrance.

As you see material is not uniform, its a mix of stones of various shades and textures.

The actual chamber's roof is missing and a wall has been erected for tourists' safety.

From ground level we get a better view of the chamber.

The L-shaped passage opening into the chamber.

Probably this was part of another building, like a cellar. There has to be something on the top to camouflage the chamber so the building on the top would be the cover.

Seriously, Hampi is something one really seed to see and to see it completely one might have to make several trips or camp here for weeks. Also, I think the best way to explore Hampi would be by foot and bicycle.
.........