Hampi being a wealthy capital of Vijayanagara kingdom surely had satellite towns around it. Malapanagudi has been identified as one of the prosperous places. The village has two gateways, one on the eastern end and other at the western end. During my first visit here in 1996, I remember these gateways weren't isolated, meaning they were part of Hosapete-Hampi road, traffic used to pass through these gateways. Sometime between then and few years ago, the gateways were marked protected monuments and isolated.
A board has been posted at the eastern gateway with below description:
ಈ ಅಗಸಿ ಅಥವಾ ದ್ವಾರ ಬಾಗಿಲು ಹೊಸಪೇಟೆ-ಹಂಪಿ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿರುವ ಮಲಪನಗುಡಿ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿದೆ. ಗ್ರಾಮವು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪ್ರಸಿದ್ಧತೆಯನ್ನು ಪಡೆದ ಗ್ರಾಮವಾಗಿದೆ. ಈ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ದೇವಾಲಯ ಹಾಗೂ ಊರಿನ ಸರಹದ್ದಿನಲ್ಲಿರುವ ಸೂಳೆಬಾವಿ ಅಥವಾ ಕೂಪರಾಮ ಬಾವಿ ಮತ್ತು ದ್ವಾರಬಾಗಿಲುಗಳು ಪ್ರವಾಸಿಗರ ಆಕರ್ಷಣೀಯ ಕೇಂದ್ರಗಳಾಗಿವೆ.
ಪ್ರಸ್ತುತದಲ್ಲಿ ಮಲಪನಗುಡಿ ಗ್ರಾಮವು ಚಿಕ್ಕ ಹಳ್ಳಿಯಾಗಿದ್ದರೂ, ವಿಜಯನಗರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಇದು ಬಹು ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರವಹಿಸಿತ್ತೆನ್ನಲಾಗಿದೆ.
ಈ ದ್ವಾರ ಬಾಗಿಲು ಪಶ್ಚಿಮದಿಂದ ಬರುವ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಹಾಗೂ ಯಾತ್ರಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ವಿಜಯನಗರ ಪಟ್ಟಣ ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಹೆಬ್ಬಾಗಿಲಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತ್ತು ಎಂಬ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿವೆ. ಅಂಥ ಬೃಹತ್ ದ್ವಾರವನ್ನು ಇಂದಿಗೂ ಕಾಣುತ್ತೇವೆ. ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ಗುಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ಕ್ರಿ.ಶ.೧೪೧೨ರ ಕಾಲಾವಧಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಶಾಸನವು ರಾಜಧಾನಿ ಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶ ಪಡೆಯುವ ಈ ದಾರಿಯನ್ನು ಮಹಾಪಥ (ಹೆದ್ದಾರಿ) ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದೆ. ದ್ವಾರದ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಬರುವ ಅಗಣಿತ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಜನಮಾನ್ಯರಿಗೂ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳಿಗೂ ಅರವಟಿಗೆ ಅನುಕೂಲಕ್ಕಾಗಿ ಮಾಳಿಗೆ ಕೂಪರಾಮನ ಬಾವಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿರುವ ಬಗೆಗೆ ದೀರ್ಘವಾಗಿರುವ ವಿವರಗಳು ದಾಖಲಾಗಿದ್ದುಂಟು. ಇದೇ ರೀತಿಯ ಮತ್ತೊಂದು ದ್ವಾರಬಾಗಿಲು ಗ್ರಾಮದ ಪೂರ್ವಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ.
This gateway, at the Malapanagudi village on the Hospet-Hampi road, is of historical significance. The Mallikarjuna Temple, the Sulebavi / Kuparama Well and entrance gateways are the main attractions of this village.
Though today Malapanagudi presents itself as a small village, it played a very important role during the Vijayanagara period. This impressive gateway, on the west, provided vital access to Vijayanagara. Travelers and merchants entered the kingdom through this gate which can still be seen. Inscriptions dating back to 1412 CE in the Mallikarjuna temple liken the passage through this gate to a highway. They also state that a tank was constructed near this massive gate. It is evident that an impressive amount of infrastructure was built to accommodate and to provide comfort to the large number of travelers and merchants to Vijayanagara This impressive tank, the Sulebavi / Kuparama well is one such example. On the east side of the village there is a similar gateway.
Across the road is another monumental well which is octagonal in plan and has steps descending into it. This was made for traveler's convenience. Vijayanagara kings made sure travelers had sufficient resting places which had shelters, fresh water wells and trees. I remember seeing such shelters and wells even in a far flung place in Cuddapah district. Since Krishnadevaraya was closely connected to Tirumala, the administration that time had constructed mantapas and wells on Hampi-Thirumala route.
A board planted close to the describes the well as follows:
ಇದು ವಿಜಯನಗರ ಕಾಲದ ಪುರಾತನ ಬಾವಿಯಾಗಿದೆ. ಹೊಸಪೇಟೆ-ಹಂಪಿ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿರುವ ಮಲಪನಗುಡಿ ಗ್ರಾಮವು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪ್ರಸಿದ್ಧತೆಯನ್ನು ಪಡೆದ ಗ್ರಾಮವಾಗಿದೆ. ಈ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ಗುಡಿ ಹಾಗೂ ಊರಿನ ಸರಹದ್ದಿನಲ್ಲಿರುವ ಸೊಳೆಬಾವಿ ಅಥವಾ ಕೂಪರಾಮ ಬಾವಿಯು ಪ್ರವಾಸಿಗರ ಆಕರ್ಷಣೀಯ ಕೇಂದ್ರಗಳಾಗಿವೆ.
ಈ ಬಾವಿಯ ಪ್ರಾಚೀನತೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಕ್ರಿ.ಶ. ೧೪೧೨ರ ಕಾಲಾವಧಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಶಾಸನವು ಕೆಲವು ಮಹತ್ವ ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಸಂಗಮ ವಂಶದ ದೇವರಾಯನ ಆಳ್ವಿಕೆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬುಳ್ಳನಾಯಕರ ಮಗ ಹೆಗ್ಗಡೆ ಸೋವಂಣ (ಸೋವಿದೇವ) ಬಿಸಿಲುಹಳ್ಳಿ ಕಣಿವೆ ಹಾಗೂ ಬುಡುವಲಿಯ ಕಣಿವೆ ಕೂಡುವ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಅರವಟಿಗೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ ಮಾಳಿಗೆ ಬಾವಿಯನ್ನು ಮಾಡಿಸಿ ಆ ಅರವಟಿಗೆ ಯಾವಾಗಲೂ ಇರುವಂತೆ ಹಾಗೂ ಬಾವಿ ಶಿಥಿಲವಾದರೆ ಜೀರ್ಣೋದ್ದಾರ ಮಾಡಲು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೆ ಕೆಲವು ದತ್ತಿಗಳನ್ನು ನೀಡಿರುವ ಕುರಿತ ಮಾಹಿತಿಗಳು de ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ದಾಖಲಾಗಿರುವುದುಂಟು.
ವಿಜಯನಗರ ಕಾಲದ ಪ್ರಾಚೀನ ರಸ್ತೆಯ ಪಕ್ಕದಲ್ಲೇ ಇರುವ ಈ ಬಾವಿಯನ್ನು ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಹಾದುಹೋಗುವ ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ದಾಹ ತಣಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ನಿರ್ಮಿಲಾಗಿದೆ. ಈ ಬಾವಿಗೆ ಇಳಿಯಲು ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳಿದ್ದು, ಕಟ್ಟಡದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಹಂತದ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಮೊಗಸಾಲೆಗಳಿವೆ. ಮಧ್ಯದ ಹಂತದಲ್ಲಿ ನಡೆದಾಡುವಂತೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಾವಿಗೆ ಇಂಡೊ-ಇಸ್ಲಾಮಿಕ್ ಶೈಲಿಯ ಕಮಾನು ಆಕಾರದ ಬಾಗಿಲುಗಳಿವೆ. ಈ ಬಾವಿಗೆ ಹಳೆಯ ರಸ್ತೆಯ ಕಡೆ ಮತ್ತು ಮಂಟಪದ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರಗಳಿವೆ.
This ancient well of the Vijayanagara period is located in the Malapanagudi village. It has historical significance and is on the Hospet-Hampi road. and Sulebavi well (or Mallikarjuna temple and Kuparamabavi well) are at the outskirts of the village and are a tourist attraction.
The inscription of 1412 C.E. mentions the significance of this well. During the rule of Devaraya of the Sangama Dynasty, Heggode Sovana, son of Bullanayaka constructed small tanks halfway through Bisiluhalli peak and Buduvali peak. He also made donations to the Brahmanas to maintain these tanks.
This tank which is adjacent to the ancient road of Vijayanagara has been constructed to quench the thirst of travelers. There are steps to get into the well and there are two levels of circular corridors in the structure. The middle level has been constructed with a walkable path. The well has Indo-Islamic style arched entrances which face the old road and the mantapa.
The lintel beam has an inscription in Kannada script.
Builders of those times had built water related structures in octagonal shape. I wonder why. Three other structures which are octagonal are the two water pavilions and Queen's bath house in the ruins of Hampi. Another similar well is Pari Bowli situated between Bidar and Astur.
The well also had projecting platform so that one could draw water using rope and pots.
Sridhar and I had arrived here from Dharwad. This stop was a nice way to start Hampi tour. From here we move towards Kamalapur with an objective to visit Pattabhirama Devastana & Pushkarni, the Domed gateway and two other monuments situated in the farm lands near Kamalapur.
.........
